Het literaire spel van de satire: waarom zetten Paul Beatty en Kees ’t Hart satire in om ons iets te vertellen? 

Op 14 juni is de tweede etappe van De Andere Lees!club. Er staan weer twee ogenschijnlijk zeer verschillende romans centraal. Wat de boeken bindt is de satirische aanpak. En in die bredere context zal Lidewijde Paris de romans bespreken. Via Gullivers reizen en Max Havelaar naar het nu.

Wederzijds van Kees ’t Hart is een wrang humoristische sneer naar de burgerlijke zelfregulering in Nederland met een onaangename ondertoon die na lezing lang nazeurt. Maar het verhaal van het bijna wat tuttige echtpaar van ’t Hart lijkt bijna luchtig naast de roman van Paul Beatty. Diens The Sellout (De verrader, in Nederlandse vertaling) werd door vele uitgevers afgewezen. En uitgerekend deze Amerikaanse roman won vorig jaar de Man Booker Prize, het tweede jaar dat ook titels uit Amerika mee mochten doen!

Waarom ligt dit boek over een zwarte gemeenschap die zelf segregatie her-invoert zo gevoelig dat vele uitgevers hun vingers er niet aan wilden branden? Hoe werkt de humor in de twee boeken? En is het echte humor of is die alleen maar een middel tot… ja, tot wat? Hoe werkt achtergrond en geschiedenis door in beide boeken? In welke traditie horen ze en welke middelen worden ingezet om mij als lezer iets duidelijk te maken? Lidewijde gaat in op de literaire middelen die de schrijvers inzetten om de lezer te overtuigen en te boeien. Maar is zij, blank en wonend in Nederland, wel de juiste verstaander voor Beatty en aan wie zal de clou van ’t Harts boek ontgaan?

Wat is De Andere Lees!club? Een workshop? Een openbare les? De Andere Lees!club is beide. Professioneel lezer Lidewijde Paris bespreekt en vergelijkt twee goede, recente romans – één Nederlandse en één vertaalde – en gaat erover in gesprek met het publiek. Lidewijde voorziet de romans van context en achtergrond en behandelt en passant een paar begrippen die het spreken over literatuur vergemakkelijken. Wat zijn het voor romans? Wat voor effect hebben de verschillende verhaallijnen op ons als lezer? Overtuigt de roman? Hoe precies? Wat zijn de stille signalen die de schrijver in het werk stopt om ons te verleiden in het verhaal mee te gaan?

Je hoeft de boeken niet gelezen te hebben – de avond kan juist een uitnodiging zijn om te beginnen. Dat was zeker ook de ervaring van een flink aantal bezoekers van de eerste aflevering.

Bezoekersreacties op de vorige Andere Lees!club:
‘In een ongedwongen sfeer werden op originele wijze twee boeken vergeleken.’

‘En het is echt leerzaam! Als publiek meedoen vind ik ook goed!’

‘Grappig, entertaining & ik heb wat geleerd.’

‘Paris is een heel goede en natuurlijke spreekster met humor. Dat maakt het heerlijk om alleen al te luisteren. Bovendien zette ze het publiek aan het denken en gaf ze voorbeelden en duidelijke uitleg bij wat ze vertelde.’

Volgende aflevering
De volgende aflevering van de Andere Lees!club is op dinsdagavond 3 oktober met weer geheel andere boeken: de Duitse schrijfster Juli Zeh met haar laatste roman Unterleuten (in het Nederlands Ons soort mensen) naast de oer-Hollandse Alex Boogers met Alleen met de goden. Hoe ongelooflijk verschillend de boeken ook zijn beide spelen rond een grote gebeurtenis met enorme gevolgen. Speelt Zehs boek in een dorp, dat van Boogers speelt in de stad. Dat contrast is het vertrekpunt voor een lange reeks inhoudelijke én – natuurlijk – literaire tegenstellingen en verschillen, tussen de romans en in de romans zelf. Van klasse verschillen naar emotionele gelaagdheid…